Umiejętność ochrony własności intelektualnej i korzystania z niej nabiera coraz większego znaczenia ponieważ na co dzień otaczają nas produkty chronione przez prawa własności. Tworzenie nowatorskich rozwiązań wiąże się bezpośrednio z tworzeniem własności intelektualnej. To właśnie ona buduje przewagę konkurencyjną, pozwala poszerzyć dostęp do większej liczby rynków czy nawet zbudować dominującą pozycję przedsiębiorstwa.
Własność intelektualna to wszystkie wytwory ludzkiego umysłu, które przybierają postać materialną (m.in. dzieła literackie, artystyczne, wynalazki z różnych dziedzin techniki, odkrycia naukowe, znaki towarowe, nazwy handlowe itd.). Można ją podzielić na trzy podstawowe kategorie:
- prawo autorskie i prawa pokrewne (m.in. utwory słowne, muzyczne, fotograficzne itp.);
- własność przemysłowa (wynalazki, znaki towarowe, wzory użytkowe i przemysłowe);
- know-how (wiedza techniczna, informacje technologiczne, gospodarcze czy też organizacyjne itd.).
Prawo własności intelektualnej stanowi w jaki sposób korzystać z dóbr intelektualnych. W Polsce jest ono regulowane szeregiem ustaw (przede wszystkim: Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16 kwietnia 1993 r., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r., Ustawa Prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000 r. oraz Ustawa o ochronie baz danych z 27 lipca 2001 r.). Ochrona zależy od rodzaju powstałego dobra, a jej naruszenie skutkuje konsekwencjami prawnymi.
Rodzaje własności intelektualnej:
- Wynalazek (można go opatentować jeśli rozwiązuje on jakich problem, ma charakter techniczny, jest nowością na skalę światową, posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania);
- Wzór przemysłowy (odnosi się do zewnętrznego wyglądu produktu. Żeby podlegał ochronie musi posiadać indywidualny charakter i być nowy, czyli taki, który nie został wcześniej publicznie udostępniony);
- Znak towarowy (jest oznaczeniem używanym przez przedsiębiorcę w celu odróżnienia własnych towarów lub usług od innych przedsiębiorstw na rynku. Prawo ochronne na znak towarowy trwa 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym).
Sposoby ochrony własności intelektualnej:
- patenty i wzory użytkowe,
- ochrona wzorów przemysłowych i znaków towarowych,
- prawa autorskie,
- tajemnica przedsiębiorstwa.
Okres oraz koszty ochrony własności intelektualnej
Ochrona wynalazku trwa 20 lat od daty zgłoszenia, natomiast ochrona wzoru użytkowego - 10 lat od daty zgłoszenia. Warunkiem utrzymania ochrony jest terminowe i prawidłowe wnoszenie opłat za kolejne okresy ochrony.
Tabele aktualnych wysokości opłat za ochronę dóbr intelektualnych znajdują się na stronie Urzędu Patentowego RP.
Więcej informacji na temat praw własności intelektualnej oraz sposobów ich ochrony:
- Urząd Patentowy RP
- European Patent Office
- EUIPO (Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej),
- Jak chronić swoją własność intelektualną?
Akty prawne:
